O ekomuzeum

     W przeciwieństwie do konwencjonalnych muzeów, taka forma prezentacji obiektów i wydarzeń pozwala na ukazanie ich całościowo w swoim otoczeniu, nie zaś wyrwane z kontekstu. Ekomuzea dają więc, ogromną szansę zaprezentowania różnorodnych walorów danego obszaru, składających się na dziedzictwo ludzi i charakter miejsca.

Wytwory pracy ludzkiej czy zjawiska przyrodnicze powodowały stopniową akumulację znacznej liczbę różnorodnych przedmiotów, które się zachowały: narzędzia codziennego użytku zakopane razem ze zmarłym, ozdoby poświęcone bóstwom, architektura szlachecka czy wiejska, drewniany kołowrotek, listy miłosne, gatunki zwierząt czy roślin, krajobraz naturalny czy przeobrażony przez człowieka. Z dobrze opracowanym projektem, ekomuzeum daje ogromną szansę wszechstronnej prezentacji zróżnicowanych obiektów, miejsc, tradycji, historii czy legend, składających się na dziedzictwo ludzi i miejsca, pozwala na zaproponowanie nowych doświadczeń i kształtowanie układów w krajobrazie oraz wykorzystanie zaniedbanych tradycyjnych obiektów, nadając im nowe funkcje.

Jakie są lokalne korzyści z tworzenia i funkcjonowania ekomuzeum?

    Trzeba sobie oczywiście odpowiedzieć na pytanie, czy wszędzie może powstać ekomuzeum – innymi słowy czy może ono stanowić modelowe rozwiązanie na każdym terenie? A jeśli nie, to co decyduje o predyspozycjach danego miejsca. Istnieje szereg elementów czynników, które mogą zadecydować o sukcesie tego rodzaju przedsięwzięcia:  zasoby przyrodnicze – wartościowe zespoły flory i fauny, rzadkie rośliny i zwierzęta, zjawiska geologiczne, hydrologiczne, ciekawa geomorfologia, warunki dla rozwoju turystyki;

• zasoby dziedzictwa kulturowego;
• stanowiska archeologiczne, miejsca historyczne, zabytki, bogate tradycje, specyficzna gospodarka, przemysł, ciekawe zawody;
• infrastruktura turystyczna – obecność miejsc noclegowych, najlepiej o zróżnicowanym standardzie, obiekty gastronomiczne, trasy i ścieżki turystyczne, usługi przewodnickie, i in.
• pomysł – z założenia ekomuzeum nie jest o wszystkim – koncentruje się na jednym charakterystycznym elemencie, który stanowi podstawowy temat ekspozycji, względnie zwierciadło czy tło dla przedstawienia bogactwa i różnorodności ciekawych obiektów i zjawisk i ich relacji do głównego tematu;
  ludzie – świadomi lokalnych wartości, zainteresowani ich szeroką prezentacją, pełni entuzjazmu i pasji;
• partnerska współpraca w ramach ekomuzeum – niezbędna do stworzenia sieci „eksponatów”, rozrzuconych po mniejszym lub większym terenie;
• atrakcje – w postaci ciekawych imprez i prezentacji, w których odwiedzający będą mogli uczestniczyć czynnie, spróbować, doświadczyć.
  

    Choć na pewno spotkamy też zwolenników teorii, że najważniejszy jest pomysł i ludzie, którzy będą potrafili go zrealizować, a całą resztę można tak opakować, że turyści i tak będą zachwyceni i szczęśliwi, że mogli odwiedzić niezwykłe, wyjątkowe miejsce i przeżyć przygodę życia.

Czy ekomuzea stanowią alternatywę rozwojową dla terenów wiejskich?

     Z całą pewnością nie należy się spodziewać, że tworzenie ekomuzeów rozwiąże wszystkie problemy ekonomiczne i społeczne. Jest jednak szereg ważnych korzyści płynących zarówno z procesu tworzenia ekomuzeum jak i jego funkcjonowania:

• warsztaty, pokazy dla turystów jako dodatkowe źródło zarobkowania;
• lepsze poznanie i zrozumienie własnej historii i tradycji, a przez to bardziej świadome kształtowanie przyszłości;
• kultywowanie lokalnych zwyczajów i przekazywanie ich następnym pokoleniom;
  dla lokalnych producentów żywności i rzemieślników możliwość sprzedawania swoich towarów bezpośrednio odbiorcy – zwiedzanie warsztatów i gospodarstw rolnych i ogrodniczych może być połączone z ofertą handlową;
• podniesienie atrakcyjności poszczególnych obiektów i przedsięwzięć turystycznych poprzez stworzenie i funkcjonowanie sieci, dysponującej dobrze rozwiniętym systemem informacji turystycznej, tworzenie wspólnego informatora, przewodnika, strony internetowej, oferty na targach, itp.;
• kształtowanie zintegrowanej strategii rozwoju turystyki w oparciu o przyjętą tematykę (rozbudowywanie i modernizowanie pierwotnej oferty).
  
  

    Choć wiele z wymienionych tu korzyści płynących z ekomuzeów, bezpośrednio nie gwarantuje szybkiego wzrostu gospodarczego, może jednak stanowić ważną i cenną alternatywę w rozwoju terenów wiejskich, zwłaszcza tak prężnie rozwijającej się gałęzi gospodarki, jaką stanowi turystyka. Warto również zwrócić uwagę na rosnące zagrożenie, w kontekście postępującej globalizacji i komercjalizacji, dla wrażliwego z natury dziedzictwa, na które składa się wspólne pochodzenie, doświadczenia wielu pokoleń, poczucie wspólnej historii i tradycji, decydujące o sile więzi społecznych i odporności na zmieniające się warunki.